,,Vaak wordt gedacht dat linkse partijen kiezen voor hogere belastingen en uitgebreidere voorzieningen voor inwoners’’, vertelt Maarten Allers, onderzoeker van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (Coelo). ,,Rechtse partijen zouden daarentegen juist kiezen voor lagere belastingen en een kleine overheid. Maar welke veranderingen er ook plaatsvinden naar links of rechts, het belastingbeleid wordt niet bijgestuurd. Welke partijen in de raad zitten, of in het college, maakt niet uit voor de hoogte van de lokale belastingen.”
Samen met Harm Rienks onderzocht Allers de invloed van de lokale stem op de gemeentelijke belastingen. Ze bestudeerden de periode van 1998 tot 2021, waarin zes keer gemeenteraadsverkiezingen zijn gehouden. In die periode zijn de samenstellingen van de raad en het college regelmatig veranderd. Conclusie? De politieke samenstelling van gemeenteraden of colleges bleek geen enkel effect te hebben op de hoogte van de gemeentelijke belastingen.
Het overgrote deel van de inkomsten van een gemeente komt van het rijk vandaan
Inkomsten komen van het rijk
Michiel de Vries, hoogleraar bestuurskunde aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, legt uit: ,,Het overgrote deel van de inkomsten van een gemeente komt van het rijk vandaan en dat bepaalt voor het grootste deel waaraan dat geld besteed moet worden.”
,,Dat is best raar, internationaal gezien is Nederland ook een van de weinige landen waar de gemeenten veel uitvoerend werk doen, maar zelf slechts weinig eigen inkomsten hebben. En dat terwijl de uitgaven dus hoog zijn. Gemeenten kunnen vrij weinig op het gebied van bestedingen zelf bepalen.”
In theorie kan de gemeente de belasting verhogen om een duur zwembad neer te zetten. In de praktijk zie je dit zelden
Hoge investeringen van invloed?
Maar wat als jouw gemeente wil investeren in een peperduur zwembad of een nieuwe tramverbinding, gaan inwoners dat dan ook niet terugzien in de belasting? Allers: ,,In theorie kan de gemeente de belasting verhogen om een duur zwembad neer te zetten. In de praktijk zie je dit zelden, omdat gemeentebestuurders bang zijn dat kiezers belastingverhoging zullen afstraffen.”
Volgens Allers laten de resultaten van het onderzoek dan ook niet zien dat de kiezers helemaal geen invloed hebben op de lokale heffingen: ,,Wanneer bestuurders die belastingen verhogen worden afgestraft in de verkiezingen, dan hebben kiezers wel degelijk invloed”, aldus Allers.
De Vries: ,,Ik vraag me af of partijen daarop afgerekend worden bij de volgende verkiezingen. Ga naar Kieswijzer en zoek naar één vraag die gaat over wat er in de afgelopen vier jaar is gebeurd. Die is er niet. De stellingen gaan over verkiezingsprogramma’s voor de komende jaren. Partijen vertellen je liever wat ze willen gaan doen dan wat ze daadwerkelijk wel of niet hebben gedaan.”
11,5 miljard aan heffingen
Uit cijfers van het CBS bleek vorige maand dat gemeenten dit jaar 11,5 miljard euro verwachten te ontvangen uit heffingen. De onroerendezaakbelasting (ozb), de afvalstoffenheffing en de rioolheffing zijn de drie heffingen die het meest opbrengen. Samen zijn ze met 8,8 miljard euro in 2022 goed voor meer dan driekwart van alle gemeentelijke heffingen.
