Turkije is een vocale kampioen geweest voor de Chinese Oeigoerse etnische minderheid en heeft Peking onder druk gezet om een einde te maken aan het harde beleid in Xinjiang dat de toenmalige premier Recep Tayyip Erdogan in 2009 een genocide noemde.
Dat standpunt is de afgelopen jaren veranderd, waarbij Turkse functionarissen hun publieke kritiek op het Oeigoerse beleid van China grotendeels hebben opgegeven, en de Turkse regering heeft thuis hardhandig optreden tegen Oeigoerse activisten.
In januari, na maanden van protesten voor het Chinese consulaat in Istanbul door in Turkije gevestigde Oeigoeren die informatie probeerden te vinden over vermiste familieleden, verbood de politie de bijeenkomsten vanwege bezorgdheid over de veiligheid en COVID-19.
BESTAND – Demonstranten marcheren ter ondersteuning van de Oeigoeren van China in Istanbul, Turkije, 20 december 2019.
Sommige activisten verplaatsten hun protesten vervolgens naar de Chinese ambassade in Ankara, waar ze begin februari enkele dagen demonstreerden.
DOSSIER – Beveiligingsleden omsingelen Oeigoerse demonstranten in de buurt van de Chinese ambassade in Ankara, Turkije, 9 februari 2021.
Jevlan Shirmemet, een 30-jarige Oeigoerse activist die sinds 2011 in Istanbul woont, was een van hen.
In 2018 verloor Shirmemet het contact met zijn moeder, Suriye Tursun, een 57-jarige overheidsfunctionaris uit Xinjiang, toen ze naar “Chinese concentratiekampen” werd gestuurd die China “heropvoedingscentra” noemt in Xinjiang, zei hij.
“Na de verdwijning van mijn moeder heb ik in 2019 contact opgenomen met de Chinese ambassade voor hulp bij het bereiken van mijn moeder, maar ze negeerden mijn eisen”, zei Shirmemet.
Hij vertelde VOA dat de politie hem en drie collega-activisten onlangs vijf uur heeft vastgehouden, waarbij ze ermee instemden hen vrij te laten als ze hun protest buiten de diplomatieke missie zouden beëindigen.
“De politie arresteerde vier van ons, waaronder ikzelf, hield ons in hun busje en bracht ons naar een station om papieren te tekenen en liet ons vrij naar ons hotel”, zei Shirmemet, eraan toevoegend dat de arrestatie plaatsvond nadat de Chinese ambassade de avond ervoor had getweet. demonstranten verspreidden nepnieuws.
Shirmemet en zijn mede-activisten reden op 23 februari terug naar Istanbul met een politie-escorte voor een deel van de reis.
Erkenning van genocide
Op 22 februari werd Canada het tweede land na de VS dat de acties van China tegen Oeigoeren in Xinjiang als genocide erkende. Het Nederlandse parlement nam op 25 februari een soortgelijke motie aan.
Hoewel de huidige president Erdogan de Chinese acties in Xinjiang meer dan tien jaar geleden een genocide noemde, heeft de Turkse regering nooit formeel gewogen op de kwestie.
Het World Uyghur Congress, de grootste Oeigoerse activistengroep in ballingschap, schat dat er 45.000 Oeigoerse vluchtelingen in Turkije zijn, waardoor het een van de grootste van dergelijke diasporagemeenschappen in ballingschap is.
Oeigoeren in Turkije zeggen dat de recente internationale genocide-aanduidingen hen verder hebben aangemoedigd om door te gaan met hun activisme, en Ankara ertoe hebben aangezet om sneller actie te ondernemen om de schendingen van de rechten in Xinjiang aan te pakken.
DOSSIER – Leden van de Oeigoerse gemeenschap die in Turkije wonen, hebben een bord met foto’s van Oeigoeren waarvan ze zeggen te vrezen dat ze in detentiekampen in China worden vastgehouden tijdens een protest bij het Chinese consulaat in Istanbul, 10 februari 2021.
Voor Megpiret Ablimit, een 20-jarige Oeigoerse universiteitsstudent in Istanbul, betekent protesteren proberen levens te redden die haar dierbaar zijn.
Ablimit zegt dat haar broer en twee ooms zich in een van de Xinjiang-interneringskampen bevinden, die ze ‘concentratiekampen’ noemt. Ze zei dat haar grootmoeder 63 was toen ze stierf in een dergelijk kamp in 2019, twee jaar nadat de autoriteiten van Xinjiang haar hadden vastgehouden voor een reis naar Saoedi-Arabië voor een religieus bezoek.
“De zogenaamde misdaden van mijn familieleden waren om ons in Turkije te bezoeken of om op islamitische bedevaart te gaan”, zei Ablimit tegen VOA.
Turkse functionarissen bekritiseren demonstranten
Chinese functionarissen staan erop dat Oeigoeren gelijke rechten hebben in het land en dat hun maatregelen in Xinjiang zijn om de “drie kwaden van terrorisme, extremisme en separatisme” tegen te gaan.
Een woordvoerder van de Chinese ambassade in Ankara vertelde VOA dat de Chinese regering de “Chinese landgenoten uit Xinjiang” heeft geholpen bij het contacteren van hun familieleden. De ambassade zegt dat de demonstranten voornamelijk demonstreren in “een poging om China te besmeuren”.
“Het is de wettelijke verantwoordelijkheid van de Turkse politieagenten om de juiste maatregelen te nemen om de Chinese ambassade en het consulaat te beschermen en de orde te handhaven wanneer er een protest of demonstratie in de buurt is”, zei de woordvoerder in een verklaring aan VOA.
Turkse functionarissen hebben ook publiekelijk twijfels geuit over enkele van de beweringen van de demonstranten.
Nadat de Turkse politie Oeigoerse demonstranten in Ankara had aangehouden, legde minister van Binnenlandse Zaken Suleyman Soylu op 15 februari een verklaring af waarin hij de demonstranten waarschuwde om niet ten prooi te vallen aan een “gepland internationaal conflict dat buiten de oceaan komt”.
Bovendien zei Omer Celik, de woordvoerder van de Turkse regeringspartij, Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP), op 24 februari dat zijn regering “zeer gevoelig” is voor de levensomstandigheden van Oeigoeren in China.
Mustafa Akyol, een senior fellow bij het in Washington gevestigde Cato Institute, zegt dat de suggestie van Soylu dat deze kwestie een “gepland internationaal conflict” is, laat zien hoe ambtenaren de Verenigde Staten betrekken bij de Oeigoerse kwestie, door het te koppelen aan de bredere concurrentie van Washington met China.
[Turkey’s] regel is: ‘Ja, Oeigoeren worden geconfronteerd met enkele ontberingen, maar we zullen in stilte doen wat we kunnen, zonder China te confronteren, waartegen een Amerikaanse samenzwering wordt bedacht’, zei Akyol.
Economische afhankelijkheid
Andere analisten zien een economische stimulans in de verschuivende positie van Turkije ten opzichte van Oeigoeren, na jaren waarin de Turkse economie achteruitging.
Kemal Kirisci, een senior fellow bij het Brookings Institution in Washington, zei dat de Turkse regering hoopt dat investeringen, handel en kredieten met China kunnen helpen bij het redden van de economie.
“Turkije heeft er ook voor gekozen om COVID-19-vaccins uit China te halen, waardoor er een extra afhankelijkheid ontstaat”, zei Kirisci tegen VOA.
Hij zei dat een gestage stroom vaccins tegen een prijs die de Turkse economie zich kan veroorloven, vereist dat Ankara grotendeels zwijgt over Oeigoeren.
De Turkse dienst van VOA heeft bijgedragen aan dit verhaal.
